Oy kullanırken nelere dikkat edilmelidir.Yüksek Seçim Kurulu'nun açıkladığı hangi durumlarda oyunuz geçersiz olur, oy kullanırken nelere dikkat etmeliyiz gibi bilgiler haberimizin detayımızda yer alıyor.
Oy kullanırken nelere dikkat edilmeli?
Oy kullanırken nelere dikkat edilmelidir.Yüksek Seçim Kurulu'nun açıkladığı hangi durumlarda oyunuz geçersiz olur, oy kullanırken nelere dikkat etmeliyiz gibi bilgiler haberimizin detayımızda yer alıyor.
Buna göre, seçim günü üzerinde Yüksek Seçim Kurulu amblemi ile ilçe seçim kurulu ve sandık kurulu mührü bulunmayan zarflar geçersiz sayılacak. Yine, arkasında sandık kurulu mührü bulunmayan birleşik oy pusulaları ile birden fazla mühür olan pusulalar geçerli olmayacak.
Geçersiz zarflar
YSK’nın yayınladığı "Sandık Kurullarının Oluşumu ile Görev ve Yetkileri " başlıklı genelgede seçmenlerin dikkat edeceği konular şöyle sıralanmıştı.
"Sandığın açılması, zarfların sayılması, geçerli ve geçersiz oy zarflarının ayrılması
MADDE 41- Sandık, yukarıdaki maddelerde belirtilen iş ve işlemler tamamlandıktan sonra, oy verme yerinde hazır bulunanların gözü önünde, sandık kurulu başkanı tarafından açılır. Sandıktan çıkan zarflar, sandık kurulu başkanı tarafından yüksek sesle iki defa sayılır. İki sayım arasında fark olursa, üçüncü sayım yapılarak sonucuna göre işlem yapılır ve seçimde kullanılan toplam zarf sayısı tespit edilir. Tespit edilen zarf sayısı, seçime ait sandık sonuç tutanağının (Örnek: 86) ilgili yerine işlenir. Bütün zarflar sayıldıktan sonra, geçerli olup olmaması yönünden aşağıdaki şekilde kontrol edilir.
a) Sandık kurulunca verilen biçim ve renkte olmayan,
b) Üzerinde Yüksek Seçim Kurulu amblemi olmayan,
c) Üzerinde ilçe seçim kurulu ve sandık kurulu mührü bulunmayan,
d) Tamamı yırtılmış olan,
e) Üzerinde ilçe seçim kurulu ve sandık kurulu mührü dışında herhangi bir mühür, imza, yazı, parmak izi veya herhangi bir işaret bulunan, zarflar geçersiz sayılır.
Ancak; Zarfın üzerinde, herhangi bir şekilde leke veya çizik olsa bile, bunun özel işaret koymak amacıyla yapıldığının kesin olarak anlaşılamaması halinde, bu zarflar geçerli sayılır.
İtiraza uğrayan zarflar ile itiraza uğramadan geçersiz sayılan zarflar, başkan tarafından bir kenara ayrılır. Sandık kurulu, bütün zarflar kontrol edildikten sonra, itiraza uğrayan zarfları inceleyerek, geçerli veya geçersiz sayılması yönünde kararını verir. Bundan sonra, o sandıktan çıkan geçerli ve geçersiz oy zarflarının toplam sayısı ayrı ayrı tutanağın ilgili yerine işlenir. Geçersiz zarflar paketlenir ve paketin üzeri mühürlenerek zarf sayısı yazılır. Bu zarflar saklanır ve kesinlikle açılmaz.
(…)
Geçerli olmayan oy pusulaları
MADDE 43- a) Sandık kurulunca verilen biçim ve renkte olmayan,
b) Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu filigranı bulunmayan,
c) Arkasında sandık kurulu mührü bulunmayan,
d) Hiçbir yerine "TERCİH" veya "EVET" mührü basılmamış olan,
e) Siyasi partilere veya bağımsız adaylara ayrılan alanlardan birden fazlasına "TERCİH" veya "EVET" mührü basılmış olan,
f) Birden fazla siyasi partiye veya bağımsız adaya ayrılan alana taşmış "TERCİH" veya "EVET" mührü bulunan,
g) Sandığın ait olduğu seçim çevresinden başka bir seçim çevresi için düzenlenmiş olan,
h) Bütünlüğü bozulacak şekilde yırtılmış veya koparılmış olan,
i) Üzerine "TERCİH" veya "EVET" mührü dışında veya "TERCİH" veya "EVET" mührü yerine herhangi bir özel işaret, herhangi bir isim, imza kaşesi, mühür veya parmak izi basılmış olan,
j) Üzerinde yer alan siyasi partilere veya bağımsız adaylara ait bölümleri belirgin bir şekilde ve özel olarak karalanmış, çizilmiş veya işaretlenmiş olan,
k) Üzerinde yer alan matbu yazıların ve şekillerin dışında yazılar veya harfler veya sayılar yazılmış veya şekiller çizilmiş olan birleşik oy pusulaları geçerli değildir.
Hangi haller oy pusularını geçersiz kılmaz
a) Zarfların açılması veya oyların okunması sırasında yırtılması,
b) Bütünlüğü bozulmaksızın bir kısmının kazaen yırtılması,
c) Herhangi bir şekilde lekelenmiş olup da bunun özel olarak işaret koymak amacıyla yapıldığının anlaşılamaması,
d) Birleşik oy pusulasının katlanarak zarfa konulması sebebiyle "TERCİH" veya "EVET" mührü ile oy pusulasının arkasına basılan sandık kurulu mühür izinin oy pusulasının diğer kısımlarına geçmesi,
e) Bir siyasi parti veya bağımsız aday alanına basılan "TERCİH" veya "EVET" mührünün sadece iki siyasi parti veya bağımsız aday alanını ayıran çizgili bölgeye taşmış olması,
f) Başka bir siyasi partinin veya bağımsız adayın alanına taşmamak kaydıyla, bir siyasi parti veya bağımsız aday alanına birden çok "TERCİH" veya "EVET" mührü basılması…"
Seçmenler sadece bir bağımsız adaya oy verebilecek
Seçim günü dikkat edilmesi gereken hususlardan bazıları şu şekilde : “Birden fazla parti ya da bağımsız adaya ayrılan bölüme mühür basılmayacak. Birleşik oy pusulası sandık kurulunca verilen çift mühürlü zarfa koyulacak. Birleşik oy pusulasına herhangi bir işaret koyulmayacak. Mühür, tercih edilecek parti veya bağımsız adayın alanının dışına taşmayacak. Yırtılan oy pusulası geçersiz sayılacak. Birleşik oy pusulasının arkasında sandık kurulu mührü bulunmalı, arkasında mühür bulunmayan birleşik oy pusulaları geçersizdir. Bağımsız adayın isminin olduğu yere evet mührü basıldıktan sonra pusula zarfa konulacak. Zarfın ağzı kapatılıp sandığa atılacak.”
Geçersiz oylar artıyor
Seçmenin, sandığa gidip oyunu kullanması kadar, sandığa giden seçmenin oyunu kurallara uygun kullanması da büyük önem taşıyor. Uzmanların bugüne kadar seçimlerde ortaya çıkan "geçersiz" oyların sayısıyla ilgili yaptığı tespitlere göre bazı seçimlerde "geçersiz"lerin oranı, çok iddialı şekilde meydanlara çıkan bazı partilerden daha yüksek bir oy oranına ulaşıyor.
Hatalı oy kullanılması nedeniyle 30 Mart yerel seçimlerinde yaklaşık 2 milyon oy geçersiz sayıldı. Türkiye'nin yaşadığı son dört seçime ilişkin yapılan analizlere göre her seçimde, geçersiz oyların sayısı bir milyona yaklaşıyor. Geçersiz oy sayısının tavan yaptığı seçim ise, 30 Mart 2014 yerel seçimleri. 40 milyon seçmenin oy kullandığı 2009 seçimlerinde 943 bin, 43.9 milyon seçmenin oy kullandığı 2011 seçimlerinde 973 bin olan geçersiz oyların sayısı, 46.9 milyon seçmenin oy kullandığı 30 Mart 2014 yerel seçimlerinde 2 milyonu aştı. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise kullanılan 41 milyon oyun 737 bini geçersiz sayıldı.
Barajı bile etkileyebiliyor
Uzmanlar, 7 Haziran seçimlerinde de 1 milyon dolayında geçersiz oy olacağı tahmininde bulunuyor. Seçimlerde uygulanan yüzde 10 barajı, geçersiz oylar çıkarıldıktan sonra kalan geçerli oylar üzerinden hesaplanıyor. Dolayısıyla "geçersiz oy"lar, seçim barajında etkili oluyor. Örneğin 50 milyon seçmenin kullandığı oylardan geçersiz oylar çıkarılarak baraj oranı hesaplanıyor. Yani bir milyon geçersiz oy, kullanılan 50 milyon oydan düşülecek ve baraj hesaplaması 49 milyon oy üzerinden hesaplanacak. Böylece bir partinin barajı aşması için gerekli olan oy sayısı daha da düşmüş oluyor.
En büyük hata mühür ile..
Uzmanların tespitlerine göre oyunu kullanmak için kabine giren vatandaş, oy kullanırken en çok, "mekanizmalı mühür" nedeniyle hata yapıyor. Mührün üst kısmında yazan "evet" yazısının oy pusulasına basılacağını düşünen çoğu vatandaş, pusula yerine "elini" mühürlüyor. İkinci etken, sandık kurulu başkanlarının bilgisizliği. YSK'dan, mühürlü olarak gelen pusula ve zarfların, sandık kurulu başkanları tarafından tekrar mühürlenmesi gerekiyor. Ancak bazı sandık kurullarında bu mühür basılmadığı için, vatandaşın düzgün kullandığı oylar da, geçersiz sayılıyor.
