6. Filo’yu kıble yapanlar katliamla anılıyor: Kanlı Pazar
Kanlı Pazar'ın 49. yıldönümü...

1969 yılında Amerikan 6. Filosu İstanbul’a demirledi. 6. Filo’yu protesto için 16 Şubat 1969’da ‘Emperyalizme ve Sömürüye Karşı İşçi Yürüyüşü’ adıyla bir miting düzenlendi. Ancak mitinge katılan işçi ve öğrencilere açık devlet desteğiyle, çoğu şehir dışından getirilmiş sağcı kalabalık saldırmış; 2 kişi ölmüş, 200’e yakın insan yaralanmıştı. Miting ise Türkiye’deki özgürlük ve sosyalizm mücadelesi tarihinde ‘Emperyalizme ve Sömürüye Karşı İşçi Yürüyüşü’ adıyla değil ‘Kanlı Pazar’ olarak bilinir oldu.
6. Filo’nun İstanbul’a demir atacağı haberi 1969 yılı Ocak ayında öğrenilmişti. Gençlik örgütleri hızlı bir eylem planı kararı aldılar. Yaklaşık 10 gün sürecek olan bir eylem planı düzenlenmişti. Sadece İstanbul’da değil tüm yurtta küçük çaplı protesto gösterileri, ardından 16 Şubat’ta Beyazıt’tan Taksim’e yürüyüş ve miting yapılması planlanıyordu.

‘Filo Gene Geliyor’

Amerikan 6. Filo’su daha önce de İstanbul’a gelmişti. 1968 yılının Temmuz ayında büyük protesto gösterileri olmuş, birçoğu çatışmaya dönmüştü. Protestolardan birinden sonra polis İTÜ Gümüşsuyu öğrenci yurduna baskın düzenlemiş ve Vedat Demircioğlu camdan aşağı atılarak katledilmişti. Bu yüzden filonun bu gelişinin öğrenci gençliği açısından farklı bir anlamı daha vardı. Nitekim 7 Şubat 1969’da, İTÜ Gümüşsuyu binasında yapılan basın toplantısında açılan pankartta ”Vedat Demircioğlu burada öldürüldü. Filo gene geliyor.” yazılıydı. 10 Şubat’ta yapılan bir gösteri sonrası İstanbul Üniversitesi’nin tarihi giriş kapısına ”6. Filo defol Vedat Demircioğlu’nu unutmadık” yazılı pankart asıldı. Ertesi gün İstanbul Üniversitesi’nde bir forum düzenleniyor, okul içerisinde bulunan Beyazıt yangın kulesine Vedat Demircioğlu resminin basılı olduğu bir flama çekiliyordu. Sağcı gazeteler ise bunu, ”Beyazıt Kulesi’ne kızıl bayrak” şeklinde manşetlerine taşıyıp provokasyon hazırlığına girişiyorlardı. Bu olay, Kanlı Pazar’ın tüm hazırlanış sürecinde sağcı güruhun en yoğun kullandığı argüman oldu.

Gerici provokasyon ve artan gerilim

14 Şubat’ta Milli Türk Talebe Birliği (MTTB) ve Komünizmle Mücadele Dernekleri tarafından Beyazıt’ta, Beyazıt Kulesi’ne kızıl bayrak çekildiğini bahane ederek ”Bayrağa Saygı” mitingi düzenledi. Mitingde, dönemin MTTB başkanı İsmail Kahraman kürsüden söz alıp 6. Filo’yu protesto eden gençlik örgütlerini hedef gösteriyordu. ”Komünizme cihad açtık, pazar günü Taksim’de buluşalım” diyerek noktalıyordu konuşmasını.

Anti-emperyalist karakter taşıyan gösterilerin kitleler nezdinde ‘marjinal’ hale getirilmesi görevini sağcı basın üstleniyordu. ”Milletin Sabrı Tükenmek Üzeredir”, “Ya Tam Susturacağız Ya Kan Kusturacağız”, “Kızılları Boğmanın Vakti Geldi” gibi manşetlerle 16 Şubat’taki büyük miting öncesi gerilim tırmandırılıyordu. Sağcı yazarlar da boş durmayıp gazetelerindeki köşelerinden ”tetikçilik” yaparak, tarihsel rollerini yerine getirmekteydiler. Hiç süphesiz ki, iki kişinin katledildiği bu gerici saldırıda sağ basının yadsınamaz bir rolü vardı.
16 Şubat Kanlı Pazar
İstanbul, Trabzon, İzmir ve yurdun birçok yerinde yapılan gösterilerden sonra sıra son aşamaya yani 16 Şubat’taki mitinge gelmişti. 76 gençlik örgütünün işçilerle beraber düzenlediği miting için valilikten gerekli izin alınmıştı. Yürüyüş, Beyazıt’tan Taksim’e yapılacaktı. 16 Şubat günü Beyazıt Meydanı’nda miting için yaklaşık 30 bin kişi toplandı. Bu esnada sağcı gruplar da Taksim Meydanı’nda namaz kıldıktan sonra taş, sopa ve bıçaklarla beklemeye koyuldu. Beyazıt’tan yürüyüşe geçen kitle Sultanahmet, Sirkeci, Eminönü, Karaköy ve Dolmabahçe üzerinden Taksim’e geldi. Polis, kitlenin küçük bir bölümünü alana aldı. Geride kalan büyük kısmı dağıttı. Alana alınan küçük grup ise polis tarafından gericilerin tuzağına atıldı. Göstermelik olan polis barikatını aşan sağcı militanlar 6. Filo’yu protesto edenlere ‘vatan için’ taş ve sopalarla saldırdı. Ali Turgut Aytaç ve Duran Erdoğan adlı iki kişi katledildi, yüzlerce kişi yaralandı.

Kanlı Pazar, devletin sivil faşist ve çetelerce birlikte düzenleyerek uyguladığı katliamların en çarpıcı örneklerinden biri. Öyle ki bu devamlılık bugün bile sürüyor. Dönemin MTTB Başkanı İsmail Kahraman; yani yüzlerce kişinin yaralanmasına ve iki kişinin de yaşamını yitirmesine neden olan katliamın baş yaratıcılarından biri olan İsmail Kahraman; bugün laiklik karşıtı söylemleriyle tanıdığımız Meclis Başkanı.

Bugünlerde, “anti-emperyalizm” gömleği giyip naralar atsalar da tarihin “tozlu sayfalarda” kalmamış ve gün yüzüne çıkarılmış gerçekleri; 6. Filo’yu kıble edinenlerin “yankee”ler adına işlediği suçları ortaya seriyor.
Katliamda yaşamını yitiren Ali Turgut Aytaç ve Duran Erdoğan